29 januari 2023

Ter gelegenheid van ons nieuwe programma BACH spraken we met choreografen Sidi Larbi Cherkaoui en Nicolas Vladyslav over hun stuk Corpus Bach dat ze in 2005 als duet creëerden en dat nu door de dansers van Introdans wordt ingestudeerd als kwartet.  

Introdans heeft veel werken van Sidi Larbi Cherkaoui op het repertoire staan. Een logische vraag aan hem is dan ook wat de samenwerking met Introdans voor hem betekent. Artistiek directeur van Introdans Roel Voorintholt benaderde hem ongeveer twaalf jaar geleden met de vraag om zijn bestaande werken te mogen uitvoeren. Voorintholt zegt hierover: “Dans is kunst en is in feite pas af als het op het podium wordt opgevoerd. Als je het daarna nooit meer danst of aanraakt dan gooi je het in feite weg en dat is zonde. Waarom zou je jaren later niet weer kunnen genieten van een prachtige choreografie die reeds gemaakt is?” Sidi Larbi Cherkaoui kan zich hier goed in vinden. “In 2005 maakte ik samen met Nicolas Corpus Bach. Het idee om het duet – dat we destijds samen dansten – nu te hernemen, het om te toveren in een kwartet en het door te geven aan een volgende generatie dansers, vind ik heel mooi. Dus voor mij is Corpus Bach een terugblik in de geschiedenis maar wel met een invulling in deze tijd.”  

Nicolas Vladyslav: “Wat heel prettig was is dat ik, toen ik de bewegingen opnieuw zag en de dans weer opnieuw ging doen, mijn lichaam heel snel weer wist wat te doen. Wat dat betreft is het ‘geheugen van het lichaam’ ook heel sterk. Als danser wist ik dat al wel, maar omdat we Corpus Bach toen niet zoveel gedanst hebben was dat toch heel fijn om nu te ervaren.” 

Interpretatie
Sidi Larbi Cherkaoui vertelt over het werken met de dansers van Introdans: “In het begin van onze samenwerking waren de dansers bang om de bewegingen niet goed uit te voeren. Nu zie ik veel meer lef bij ze om hun eigen karakter erin te leggen. Ze zijn ook comfortabeler om zelf keuzes te maken en er is voldoende ruimte om het anders te interpreteren of er iets aan toe te voegen. De ene keer vind ik dat heel mooi en soms denk ik ‘als je het nu daarnaartoe trekt, dan wordt het niet meer wat het eigenlijk moet zijn’. Het is steeds een goede oefening voor hen, maar ook voor mij; hoe vrij kan je zijn?” 

Dans voor het vinden van structuur
Sidi Larbi Cherkaoui wilde als kind de werkelijkheid tekenen, met pen en papier. Hij begon met dansen toen die twee dimensies niet meer volstonden. “Ik denk dat ik choreograaf ben geworden om structuur te zoeken die ik niet vond in de wereld om mij heen.” 

“Zoals de muziek een etude was voor Bach, is mijn aanpak in Corpus Bach dat ook. Er is een stuk waar de dansers constant met hun voeten over de vloer tekenen, alsof je nooit je voet weghaalt van de vloer. Dat is een manier van de partitude te tekenen. Dat zijn motieven die ik trouwens ook hebt gebruikt in een voorstelling als Loin. Al die choreografieën hebben verbanden met elkaar. Soms herken je een bepaalde lijn of taal in meerdere stukken, soms ook helemaal niet. In Corpus Bach was ik ook bezig met bepaalde isolaties; met alleen het bewegen van de benen of alleen de armen. Of het lichaam is compleet roerloos en dat van de danspartner beweegt. Het ‘corpus gegeven’ in Corpus Bach is het lichaam beperkingen opleggen en kijken wat ik dan nog kan doen.” 

Samenwerking Vladyslav en Larbi
In 2005 vroeg cellist Roel Dieltiens aan Sidi Larbi Cherkaoui om te dansen op zijn live muziek. Sidi Larbi Cherkaoui kwam vervolgens met het idee om Nicolas Vladyslav te vragen om het samen te doen, als het ware als twee snaren rondom de cello. Bij Introdans wordt het stuk nu live begeleid door cellist Detmar Leertouwer.
Over de samenwerking met Nicolas Vladyslav zegt Larbi: “Het werd een fijne ervaring om samen te kunnen dansen. Met Nicolas als co-creator, maar ook wij samen als twee performers hadden we een constante wisselwerking. Zo werden ideeën op elkaar afgevuurd op een heel spontane en eenvoudige manier. Ik heb sindsdien niet meer samengewerkt met Nicolas en het is echt heel fijn om als het ware terug te gaan naar die tijd.  

Nicolas Vladyslav vult aan: ““Het was heel mooi hoe de verdeling maar ook de invulling van de bewegingen op de muziek ontstonden met elkaar. Het was een organisch proces en we hoefden alleen maar naar de muziek te luisteren. Hierdoor kwamen de, voor ons logische, beslissingen zoals; op welke gedeelten we samen dansten of om de cellist alleen te laten spelen tijdens een gedeelte, zonder dans.” 

Oefening in muzikaliteit
De muziek is in de choreografie van Corpus Bach leidend geweest voor de bewegingen die Nicolas Vladyslav en Sidi Larbi Cherkaoui erop hebben gemaakt. Vladyslav zegt daarover: “Muziek is voor mij altijd een eerste inspiratie voor alles wat ik maak. Nu nog steeds ken ik elke noot in de muziek van Corpus Bach, die muziek zit in mijn hart. Het is bovendien geweldig om te zien hoe andere dansers het nu dansen. Ik zou dan zo weer mee willen doen.” 

Larbi legt uit dat Corpus Bach een choreografie is die gebouwd is op een bepaald gedeelte van je lichaam. “Er zijn verschillende plekken in het lichaam waarop je je kunt steunen. Soms op je elleboog, soms op je hoofd of schouder. Voor de rest is het ook een oefening in muzikaliteit. Dat is echt niet makkelijk. Voor bepaalde bewegingen heb je de zwaartekracht nodig om ze uit te voeren, maar tegelijkertijd moet je op tijd ‘op de muziek’ zijn. Dat vraagt een enorme discipline van de danser. Uiteindelijk is het een soort van berekenen, een kompas, je moet soms draaien en dan weer een lijn trekken en weer iets openvouwen. Een uitgebreide fysieke oefening die veel vraagt van de dansers. Het gaat niet over mooie vormen, maar over de manier waarop het een in het andere transformeert.” 

Kwartet
Corpus Bach wordt dit keer met vier dansers gedanst. “De meerwaarde, wanneer je een stuk nog een keer doet, is te kijken naar uitbreiding en of je daarmee een nóg betere relatie kunt creëren tussen de muziek en de bewegingen. Ik had net Harbor Me gedaan met Introdans afgelopen najaar, en dat was een trio. Pure daarvoor was een duet. Dus de keuze om nu een kwartet voor Corpus Bach te doen vond ik ook erg passend.” 

Motivatie
Sidi Larbi Cherkaoui is momenteel artistiek directeur van de balletafdeling van Le Grand Théâtre de Genève in Zwitserland. Hij verliet daarvoor Opera Ballet Vlaanderen. Ook toert hij met voorstellingen van zijn eigen gezelschap Eastman. “Ik ben nog steeds heel gemotiveerd om mijn werken aan het publiek te tonen. Ik weet dat dans je leven echt kan veranderen. Ik hoop dan ook dat mijn voorstellingen echt iemand aanzetten om te gaan dansen, als een springplank om geïnteresseerd te raken in dans. Soms doe ik dat met voorstellingen die tekst hebben of die specifieke muziek hebben. Bij Corpus Bach is het alleen klassieke muziek en één instrument, de cello. Dus het is heel hermetisch en tegelijkertijd is het ook heel populair omdat iedereen de muziek van Bach wel kent. Het mooie vind ik, dat iedereen bij deze muziek als het ware zelf een choreografie in z’n hoofd heeft, maar als je dan de dansers daarop ziet bewegen, dan zet je dat toch op een ander spoor.”