Interview Lucinda Childs - terug in Arnhem
12 maart 2025
door: Sandra van Maanen
De Amerikaanse choreograaf Lucinda Childs is de koningin van de minimalistische dans. Haar unieke bewegingstaal, energie en invloed op de ontwikkeling van moderne dans is ongekend, haar stijl is uniek. Binnenkort wordt ze 85 jaar en dat viert Introdans met het focusprogramma ICOON.
Hierin zitten Childs’ eerste choreografieën maar ook haar meest recente werk. Vijf balletten in één programma en Nijmegen is de première gegund. ICOON is een tijdreis langs hoogtepunten uit haar lange carrière. Beginnend met Interior Drama dat ze al in 1977 maakte, tot de wereldpremière van Notes of Longing. Natuurlijk ontbreken Kilar (2013), Petricor (2018, beide voor Introdans gemaakt) en Concerto (1993) niet.
De relatie tussen Childs en Introdans is hecht. Het Arnhemse Introdans is het eerste gezelschap waarmee ze in Nederland echte connectie voelde en dat haar werk mag uitvoeren. Geen gezelschap ter wereld nam zoveel werken van de choreografe in zijn oeuvre op. Artistiek directeur Roel Voorintholt noemt haar meesterwerken het paradepaardje voor Introdans. „Omdat het meditatief, esthetisch en met dat van geen enkele andere choreograaf te vergelijken is. Je wordt er als vanzelf in meegevoerd en door betoverd. Toeschouwers zeggen dat ze er kalm en relaxt van worden. Dat is ook wel eens fijn, in deze chaotische tijd.”
Thuis in Arnhem
Childs nam onlangs vanuit New York haar tijdelijke intrek in het Arnhemse appartement van Introdans. Ze kent het van vorige keren dat ze naar Nederland kwam om haar werk met de dansers te repeteren. „Vijf jaar geleden was ik hier voor het laatst, voor de première van Oceana”, blikt ze terug. „Opnieuw een maand lang in Arnhem voelt comfortabeler dan dat eeuwige heen en weer gereis.” Ze ziet er niet tegenop om weken, maanden soms, van huis te zijn. Al brak haar dat al eens op, toen ze over het hoofd zag dat na negentig dagen haar visum verliep en ze naar huis werd gestuurd.
Deze weken repeteerde ze haar nieuwste creatie, Notes of Longing, met de dansers. Work-in-progress, aanscherping van inzichten tijdens het repeteren. Ondanks het feit dat Childs haar complexe meesterwerken in haar hoofd en op papier tot in detail uittekent – het wordt wel ‘dansende wiskunde’ genoemd, alsof ze met passer, geodriehoek en timer een aantal bewegingen rond een thema bedenkt om daar vervolgens alle mogelijke variaties op los te laten- gebeurt in de repetitieruimte iets extra’s. Daar ontwikkelt de choreografie zich voor, maar vooral óp de dansers, op hun persoonlijkheid.
Childs’ liefde voor Introdansers is groot. „Vanwege hun concentratie en toewijding”, zegt ze. „Ze zijn heel open. Bereidheid om te leren is hier groot, daar zetten ze al hun energie voor in.” Makkelijk maakt ze het hen niet. Childs staat bekend als veeleisend, ze vereist optimale betrokkenheid. Dansers moeten goed kunnen tellen maar vooral muzikaal zijn. „Dat zijn ze, dat merk je aan hoe ze reageren op de muziek. Tellen is belangrijk om te weten waar ze zijn in het stuk, ten opzichte van elkaar en in de ruimte. En tijdens de repetities ten opzichte van mij, ik wil in contact blijven.”
Wilson en Glass
Al vanaf het begin van haar carrière – binnen het legendarische experimentele kunstenaarsplatform Judson Dance Theatre in New York – zoekt ze naar verbindingen in kunstvormen. Ze werkte samen met ontwerpers, componisten, dichters en muzikanten. In de jaren 70 was het kunstenaarsklimaat er ook rijp voor. „Ik ben gestart in een periode van experimenten, van niet-traditionele samenwerkingsvormen. Het was nogal radicaal, zonder muziek en daarmee op afstand van wat in de danswereld gebruikelijk was. Pas toen ik Robert Wilson en Philip Glass ontmoette keerde ik terug naar de traditionele vorm. Wel op een nieuwe manier die mij past natuurlijk.”
In Notes of Longing is de rol van muziek groot. Dansers moeten van haar ‘in’ de muziek zitten, ze wil zien dat ze het voelen, ervan genieten. Pas dan begrijpen ze waar de choreografe naar toe wil. „Het zijn dansers op de eerste plaats, maar ook performers die iets speciaals meebrengen, iets persoonlijks toevoegen aan mijn choreografie. Hun kwaliteit als artiest op het podium is dat ze unieke elementen delen. Met mij, mijn werk. Daarom draait het dus niet alleen om wat ik vertel wat ze moeten doen, maar ook om wat zij het werk geven. Hun interpretatie is bepalend voor het resultaat, die ruimte gun ik dansers.”
Livemuziek
Kilar, Petricor en Concerto worden tijdens de ICOON-tour in een aantal theaters – waaronder in Nijmegen- live begeleid door het Nationaal Jeugdorkest onder leiding van Jurjen Empel. Notes of Longing wordt live begeleid door componist en pianist Matteo Myderwyk die de gelijknamige muziek componeerde. Live, Childs houdt ervan. „Niet alleen voor de dansers, maar ook voor publiek is dat een fantastische ervaring.”
”Ik weet hoe moeilijk het is om zonder muziek een pose aan te nemen in gezelschap”- Lucinda Childs
Dat de tijdreis begint met Interior Drama uit 1977, één van haar meest radicale stukken zonder muziek, is spannend. „Voor dansers is het een uitdaging maar ik zag tijdens de repetities dat ze dit kunnen! Ik ben zeer onder de indruk, weet hoe moeilijk het is om zonder muziek een pose aan te nemen in gezelschap, puur op gevoel. Dat vereist ultiem teamwork.”
Stoppen? De Amerikaanse denkt er niet aan. Ondanks haar respectabele leeftijd werkt ze maar door. „Dansers kunnen dat niet vanwege de fysieke inspanningen, een choreograaf wel.” Een geheim om maar door te gaan heeft ze niet. „Behalve misschien dat ik elke dag oefeningen doe? Thai Chi, yoga, pilates; ik vind het allemaal even leuk. Elke dag begint met beweging. Omdat ik het graag doe, niet omdat het moet.”
14 maart première ICOON in Nijmegen Meer info en tickets>>
Foto van ''Kilar'', onderdeel van het programma ICOON
