31 januari 2025
De Gelderlander – Mirthe van Etten

Al meer dan 25 jaar brengt choreograaf Adriaan Luteijn bij dansgezelschap Introdans in Arnhem de meest bijzondere mensen op het podium. Van homoseksuele ouderen tot jongeren in een rolstoel. Dat leverde hem soms best wat kritiek op. „Toen ik hiermee begon, was dit niet vanzelfsprekend.” De voorstellingen die hij maakt zijn modern en origineel. En vaak met mensen die je anders niet zo snel op het podium ziet. Als het aan choreograaf Adriaan Luteijn (6i) ligt, doet iedereen mee. Zo heeft hij voorstellingen gemaakt met mensen met autisme, een spierziekte of het syndroom van Down. Voor zijn werk en invloed in de danswereld krijgt hij nu de Cultuurfonds Gelderland Cultuurprijs. 

U staat erom bekend dat je de danswereld ‘inclusiever’ hebt gemaakt. Was dat nodig?
“Misschien wel, maar het gebeurde eigenlijk bij toeval. Toen ik 25 jaar geleden een voorstelling maakte met oudere mensen die zelf geen ervaring hadden met dansen, sprong de landelijke pers erbovenop, en werd ik zelfs uitgenodigd voor de show met Paul de Leeuw. Maar er kwam ook kritiek op. Een recensent noemde het zelfs tenenkrommend ouderen op het toneel te zien. ”Na dat moment ben ik toch iedere keer weer met nieuwe groepen gaan werken. Zoals we hebben gedaan bij Roze Cast, een voorstelling met Stichting Welzijn Ouderen Arnhem. Het viel hen op dat veel ouderen niet open durven te zijn over hun geaardheid. ”Toen zij jong waren, was het niet geaccepteerd homoseksueel te zijn. Laat staan transgender. Met die voorstelling hebben we uiteindelijk in verzorgingshuizen door het hele land opgetreden.” 

Hoe waren de reacties van mensen?
”Heel verschillend. Mensen vinden het mooi naar zo’n voorstelling te kijken, maar het maakt wel wat los. Lang geleden heb ik een choreografie gemaakt met mensen die een fysieke beperking hebben. In de pauze hoorde ik iemand zeggen: ‘Ik betaal toch geen 25 euro om een gehandicapte te zien’. Dat geeft wel beeld bij de tijd waar we toen in zaten. Nu is iedereen gelukkig bezig met inclusie en diversiteit, maar wij waren al inclusief voor het woord bestond.” 

U was zelf ook danser, tot je 35ste. Hoe bent u daarna choreograaf geworden?
”Tijdens mijn danscarrière gaf ik al les. Ik vond het maken en creëren leuk, en met mijn achtergrond als docent kon ik daar veel mee doen. Net als bij topsport weet een danser dat er een moment komt dat je moet stoppen. Rond je 35ste word je gevoeliger voor blessures. Ik kon gelukkig terugvallen op het maken van choreografieën. Wat ik vooral mooi vind, zijn moderne en theatrale voorstellingen. De kostuums en verlichting moeten goed zijn, dat helpt allemaal om een verhaal te vertellen. En het moet professioneel uitgevoerd zijn; geen valpartijen of andere gênante momenten.” 

Maar u werkt vaak samen met mensen die weinig, tot geen ervaring hebben met dansen. Dan is de kans dat er iets mis gaat toch groter?
”Klopt. Dat blijft iedere keer spannend. Van nature ben ik soms wat ongeduldig, maar ik heb geleerd dat los te laten. Als je repeteert met mensen die autisme hebben of spierspasmen, moet je accepteren dat het niet in één keer perfect gaat. Ie moet mensen de tijd geven. Het is belangrijk dat iedereen zich vrij voelt om te bewegen.” 

Is het voor mensen spannend om te beginnen met dansen?
“Dat is het zeker. We gaan met Introdans ook wel eens langs op middelbare scholen. Dan zijn er altijd tieners die heel zenuwachtig zijn. Of in het begin echt niet mee willen doen. Maar meestal draaien ze wel bij. Ik denk zelf dat mensen vooral vinden dat ze niet kunnen dansen. Terwijl het juist heel leuk kan zijn om te doen.” 

In maart krijgt u de Cultuurfonds Gelderland Cultuurprijs, ter waarde van 15.000 euro. Wat gaat u met dat bedrag doen?
”Daar ben ik nog druk over aan het nadenken. Ik wil het geld in ieder geval inzetten om de danswereld nog inclusiever te maken. En ik wil een paar mooie projecten opzetten.” 

PASPOORT
Adriaan Luteijn (1964) groeide op in het Zeeuwse ’s-Heer Arendskerke. Na de middelbare school ging hij naar de dansacademie in Tilburg. Luteijn begon als danser bij Introdans, later ging hij aan de slag als choreograaf. Hij heeft verschillende grote dansvoorstellingen gemaakt, waaronder De Ontmoeting en HubClub. Hij woont samen met zijn partner en hun kat Margriet in Arnhem. In zijn vrije tijd wandelt hij graag. Ook houdt hij van reizen naar verre landen. In maart 2025 ontvangt hij de Cultuurfonds Gelderland Cultuurprijs (15.000 euro) voor zijn werk in het inclusiever maken van de danswereld. 

Foto: Gerard Burgers