2 maart 2023

Het imposante oeuvre van een van ’s werelds grootste componisten, Johan Sebastiaan Bach, vormt de basis voor de allernieuwste productie van Introdans: BACH. De première is morgenavond in Nijmegen.

Sandra van Maanen, de Gelderlander, 2 maart 2023

Nijmegen

Geen ticket? Niet getreurd, de internationale tour brengt de dansers eveneens naar Doetinchem, Wageningen, nogmaals Nijmegen, Apeldoorn, Tiel en Arnhem. De belofte? Die liegt er niet om: choreografen gingen aan de haal met de allermooiste muziek van Bach. Extra spannend wordt het door één van de vier stukken waarbij niet live wordt gedanst, maar een film te zien is die door twee Introdansers werd gemaakt.

Choreograaf Manuel Vignoulle pakt uit met ANIMA, een nieuw werk voor een groot ensemble dat hij speciaal voor deze productie maakte. Voor dansers fysiek pittig, voor publiek juist meditatief. Het draait om de persoonlijke reis naar je ware zelf.

„Daarbij beginnen we aan de buitenkant, de oppervlakkige façade, en reizen steeds verder naar binnen totdat alle lagen zijn afgepeld en je uitkomt bij de essentie, de ziel” – Manuel Vignoulle.

Energie en puur verlangen is waar Selon désir om draait. Voor wie Bach zelfs maar een beetje kent zullen de openingskoren uit de Mattheus- en de Johannespassie gesneden koek zijn. De verbeelding ervan door de dansers van Introdans voegt er een nieuwe dimensie aan toe. Artistiek directeur Roel Voorintholt spreekt vol lof over choreograaf Andonis Foniadakis.

„Hij vraagt het uiterste van onze dansers, laat elke vezel echt bewegen. Met dit werk laat hij niemand onberoerd.” – Artistiek directeur Roel Voorintholt

Golvende lichamen

Maar is het werk van Bach in beton gegoten? Op die vraag krijgt het publiek een antwoord, in Corpus Bach, een choreografie van Sidi Larbi Cherkaoui en Nicolas Vladyslav. Speels en vol verleiding trekken de Marokkaans-Belgische en Franse dansmakers Bachs suites door, naar nieuwe hoogtes. Iedere noot, live door cellist Detmar Leertouwer op het podium gespeeld, zie je terug in de golvende lichamen van de dansers.

Atypisch en daarmee interessant is het vierde stuk: de dansfilm. Hierbij wordt nu eens niet live gedanst maar is gekozen voor een filmische vertoning die Introdansers Jurriën Schobben en Alberto Villanueva Rodriguez maakten. De dansers die onlangs de Young Discovery Award in de wacht sleepten met hun film The Final Chapter – We Arnhem, doken in een diepere laag van de componist. In het leven van Bach, de persoon achter de grote werken. Dat leven werd door hen in een choreografie gegoten, gedanst door hun collega-dansers. Dan rijst de vraag: waarom juist film?

„We hebben de smaak te pakken, de award die we wonnen geeft houvast, het is een bewijs dat we het kunnen”, – Alberto Villanueva Rodriguez

„Dus toen Roel Voorintholt ons vroeg om voor deze voorstelling een choreografie én film te maken, waren we verrast en tegelijk vereerd.”

Die ene spier

De film is geen promo voor de voorstelling, zoals Introdans wel vaker maakt. Ook geen film waarin dansers worden geïntroduceerd of beeld om de tijd van een changement te vullen. „Dit is een productie op zichzelf, een gelijkwaardig onderdeel van de voorstelling. Film biedt andere, nieuwe mogelijkheden. Je kunt als choreograaf en maker beter inzoomen op wat je het publiek wil laten zien. Tot in detail, tot die ene spier die er op dat moment zo toe doet”, vertelt Jurriën Schobben.

Voor de film doken de dansers in het leven van Bach.

„Zijn muziek kent iedereen, maar wie was hij als persoon?

We hebben een klein onderzoekje naar zijn leven uitgevoerd, kwamen er al snel achter dat het een moeilijke man was. Voor zichzelf vooral. Hij was gepassioneerd maar had een kort lontje. Hij was gelovig ook, hardwerkend en worstelend. Bach kende veel donkere periodes in zijn leven. Omdat er weinig tijd was hebben we ons beperkt tot drie aspecten die zijn leven bepaalden: discipline, eigenzinnigheid (tot in het extreme, hij belandde erdoor in de gevangenis) en doorzettingsvermogen. Bach kon zich ergens in vastbijten, ging maar door. Zijn mooiste werken ontstonden in de meeste zware periodes in zijn leven.”

Struggles van Bach

Rond de drie kwaliteiten werd een choreografie gemaakt. Daarbij kozen de makers voor een abstracte weergave. Lichamen van dansers verbeelden de struggles van Bach, het gevecht dat hij met zichzelf leverde. „Dat gevecht wordt naar een hoger plan getild”, zegt Alberto. „Bach was altijd op zoek naar perfectie, maar de tragiek is dat hij waarschijnlijk nooit doorhad hoeveel perfectie hij leverde.” De film werd in no-time, na twee dagen tijd voor repetities, al gemaakt. „Zoiets kan alleen zo snel als je samenwerkt met collega’s die je goed kent, die op elkaar zijn ingespeeld”, geeft Jurriën toe. „We moesten vaart maken en dan word je vanzelf praktisch. Het stuk omvat veel organische momenten waarin dansers zijn vrijgelaten, iedereen zijn verantwoordelijkheid pakte. Alleen de choreografie voor de groepsdans lag vast.” Als onderdeel van de voorstelling BACH zal de film een onverwacht frisse dimensie toevoegen. „Misschien is hij straks ook op filmfestivals te zien.”

Foto: David Jonathan Jagersma