Hans van Manen

Hans van Manen (Nieuwer Amstel, 1932) is de meester van de eenvoud. De grootste choreograaf van ons land is met een oeuvre van meer dan 120 werken niet alleen Nederlands meest productieve choreograaf, hij is ook de meest consistente. Zijn werk heeft een onmiskenbaar eigen signatuur: helder, overzichtelijk, strak – elementen die hem de bijnaam de ‘Mondriaan van de dans’ opleverden. Bij Van Manen is ‘less’ altijd ‘more’ en hoewel hij zelf graag het adagium ‘dans drukt niets anders dan dans uit’ bezigt, gaan zijn balletten wel degelijk ergens over. Ze gaan over mensen, over menselijke relaties. Temidden van alle schijnbare eenvoud weet Van Manen met één blik, één handgebaar een wereld aan gevoelens op te roepen.

Balletlessen van Sonia Gaskell

Als zevenjarige danste Van Manen al tussen de schuifdeuren, maar hoe je danser werd of waar, daar had hij geen idee van: het circus leek hem nog wel de meest aangewezen plek. In 1946 kwam de fascinerende wereld van het ballet een stap dichterbij, toen hij als krullenjongen in de leer kwam bij grimeur en toneelkapper Herman Michels. Zijn eerste balletlessen kreeg Van Manen vervolgens van Sonia Gaskell, die hem in 1951 opnam in haar groep Ballet Recital. Een jaar later stapte hij over naar het Ballet van de Nederlandse Opera, waar hij in 1957 als choreograaf debuteerde met Feestgericht, dat werd bekroond met de Staatsprijs voor Choreografie. Ook was Van Manen korte tijd verbonden aan het Ballets de Paris van Roland Petit. Maar hij keerde in 1960 terug naar Nederland, toen hij het verzoek kreeg om als danser en choreograaf bij het zojuist opgerichte Nederlands Dans Theater te komen werken. Een jaar later werd hij tevens tot artistiek leider van dit gezelschap benoemd.

Meer dan twintig Van Manen werken op Introdans-repertoire

De afgelopen decennia werkte Van Manen afwisselend bij het Nederlands Dans Theater en Het Nationale Ballet. Bij dit laatste gezelschap is hij sinds 2005 vaste choreograaf. Daarnaast heeft, als derde gezelschap in Nederland, ook Introdans een uitgebreid Van Manen-repertoire, inmiddels bestaande uit meer dan twintig choreografieën. Veel van zijn balletten lenen zich uitstekend voor een jong publiek. Introdans heeft sinds 2000 al diverse Van Manen-programma’s uitgebracht. De laatste, de familievoorstelling HOERA VOOR HANS, werd in 2017 speciaal gepresenteerd ter gelegenheid van de vijfentachtigste verjaardag van de meesterchoreograaf.

Onderscheidingen

In het buitenland is Van Manens werk uitgevoerd door meer dan vijftig gezelschappen, waaronder het Stuttgarter Ballett, Bayerisches Staatsballett München, het Ballett der Deutschen Oper am Rhein, Wiener Staatsballett, Zürcher Ballett, het Engelse Royal Ballet, San Francisco Ballet en The National Ballet of Canada. Vanwege zijn grote betekenis voor de dans ontving Van Manen talloze Nederlandse en buitenlandse prijzen, waaronder de Sonia Gaskell-prijs, de Choreografieprijs van de Vereniging van Schouwburg- en Concertgebouwdirecties, de Deutsche Tanzpreis, de Musikpreis der Stadt Duisburg, de Erasmusprijs en de Benois de de la Danse Life Time Achievement Award. In 2007 werd hij benoemd tot Commandeur in de Orde van de Nederlandse Leeuw, een koninklijke onderscheiding voor ‘verdiensten van zeer exceptionele aard’. In juli 2017 werd Hans van Manen door het Franse Ministerie van Cultuur benoemd tot Commandeur des Arts et Lettres, de hoogst mogelijke staatsonderscheiding op het gebied van kunst en letteren in Frankrijk.
Van Manen was naast zijn werk als choreograaf ook tien jaar actief als fotograaf. Zijn werk verscheen in boekvorm en werd in binnen- en buitenland geëxposeerd.