18 september 2024

door: Joost Groeneboer

Introdans zet de volgende stap. Tot nog toe was het inclusieve programma De Ontmoeting alleen tijdens End of Season te zien. Maar nu is het volwaardig onderdeel van het reguliere aanbod van Introdans. Vanaf september kun je in HEROES genieten van de speciale ontmoeting Iungo , ofwel ‘Ik verbind’. Dans Magazine sprak met artistiek initiator Interactie & Inclusie en choreograaf Adriaan Luteijn en twee bijzondere gastdansers, Eva Eikhout en Joseph Tebandeke. 

Adriaan 

“Joseph heb ik twee jaar geleden op het internationale inclusieve dansfestival BODY MOVES in Johannesburg ontmoet. Hij heeft er een workshop van me gevolgd. En afgelopen september zag ik hem opnieuw tijdens JOMBA! in Durban, waar we een mini-versie van de HubClub hebben gepresenteerd. Joseph is een moderne danser uit Oeganda die zijn eigen danstaal ontwikkeld heeft. Een fascinerende man. Toen ik hoorde dat hij deze zomer door Europa toert, heb ik hem gelijk voor Iungo gevraagd. Dat bleek gelukkig goed te combineren, dus hij komt hierheen. En met Eva werk ik al een paar jaar. Ze heeft in Pro Forma en de HubClub gedanst en is ook mee naar Zuid-Afrika geweest. Zij en Joseph hebben er elkaar ontmoet, maar nog niet samen gedanst. Eva maakt momenteel enorm furore met een boek dat ze heeft geschreven. Dit is geen boek van een meisje zonder armen en benen, is de intrigerende titel ervan.”

“Eva en Joseph zijn voorbeelden van mensen die dansen met een andere lichaamsrealiteit, maar die wel behoorlijk zelfstandig zijn. De samenwerking met een derde danser is niet doorgegaan omdat het te moeilijk bleek met hem op tournee te gaan. Als je met inclusiedans werkt, moetje de access goed regelen. Je steunt en leunt vaak zwaar op de begeleiders of verzorgers van dansers of komt in een erg duur en ingewikkeld traject terecht. Kosten die drukken op het artistieke budget. Inclusie en diversiteit staan bij politiek en fondsen hoog op de agenda, maar men vergeet soms de achterkant, wat er allemaal bij komt kijken. Hoe komt een danser met een beperking het theater binnen? Is er een rustige ruimte? enzovoort.”

“Werken met inclusie vraagt een andere manier van denken. Ik organiseer nu al meer dan twintig jaar De Ontmoeting en onze balletmeesters en dansers zijn hierin meegegroeid. Zij kennen alle ins en outs. Vooral de jonge dansers staan er open voor, zeker als ze een beetje woke zijn. Ze vinden het avontuurlijk en nieuw. Ik krijg altijd terug dat het iets bij ze in beweging heeft gezet. Op de academies is ook steeds meer aandacht voor dans & maatschappij. Studenten kunnen ervoor kiezen of ze een meer community-gerichte kant op willen gaan. Ik vind het dapper dat Introdans het nu aandurft om Iungo mee te laten toeren met het reguliere programma HEROES.

Iungo is een choreografisch format. Het start met een lange bank waarop alle dansers zitten. Voor de helft moderne dansers uit mijn wereld en voor de helft dansers uit andere werelden. De muziek en de visuals zijn altijd hetzelfde, maar het stuk is nooit hetzelfde. Omdat ik het maak op de mens die erin staat. Ik begin dus steeds opnieuw.”

“Op uitnodiging van de Nederlandse ambassade maak ik in oktober in Beijing ook een Chinese Iungo. En voor de World Expo 2025 in Osaka maak ik samen met de Japanse inclusieve choreograaf en butoh-ster Dai Matsuoka een stuk met Nederlandse en Japanse moderne dansers en hun (groot)ouders. Als je Eva spreekt, vraag haar dan of ze een dansopleiding had willen doen als ze daartoe de kans had gekregen. Ze is absoluut een moderne danser. En net als haar zusjes super sportief. Je hoeft haar geen twee keer iets uit te leggen en ze doet het. Die vraag mag je ook aan Joseph stellen trouwens.”

Joseph 

“Ik werk momenteel in Wenen aan de productie Kingx & Qweens. En volgende week zit ik in Polen. Ik heb erg veel zin om in augustus met Adriaan aan de gang te gaan. En met zo’n groot gezelschap als Introdans. Ik heb Adriaan ontmoet in Zuid-Afrika waar ik een workshop van hem volgde. Na afloop hebben we veel ideeën met elkaar uitgewisseld.  Ik herinner me de interactie van alle lichamen op het podium. Het meest inspirerende was Eva aan het performen te zien. Hoe zij ruimte creëerde. Ik heb veel zin om met haar te werken. Om met haar te dansen en dicht bij haar te zijn. Ze is lovely , powerful, exciting en barst van de ideeën. Wat een kracht en energie!”

“Hoe ik met dansen begon? Ik was een atleet, op de Paralympische Spelen. Ik ben opgegroeid in een heel klein dorpje. Wat het is om een handicap te hebben werd er niet echt begrepen, zelfs door mijn familie niet. Maar ik was ervan overtuigd dat er altijd wel iets is waar je goed in bent, wat voor lichaam je ook hebt. Dus ben ik gaan sporten. Ik heb gouden medailles voor mijn land gewonnen, was een inspiratie voor andere sporters met een beperking, maar had altijd het gevoel dat er iets ontbrak. Totdat ik op een of andere manier aan een dans workshop meedeed. Hoe meer ik danste en hoe meer ik het erover had, hoe meer ik verliefd werd op moderne dans. Iedereen kan dansen, iedereen kan bewegen, iedereen kan vrede vinden in zichzelf.”

“Natuurlijk zou ik naar een dansacademie zijn gegaan als ik daartoe de kans had gehad. Maar in Afrika bestaan geen dansopleidingen voor mensen met een beperking en ook op de reguliere opleidingen kon ik niet terecht. Dat was bijzonder frustrerend. Ik ben daarom op internet naar online dansklassen op zoek gegaan.  Mijn eerste danscursus heb ik vervolgens in Duitsland gedaan. Ik denk dat ik veel bij Introdans ga leren. Van hun manier van creëren en hun manier van omgaan met dansers met een beperking. Ik denk dat het een enorm leerproces voor mij zal zijn. Een geweldige ervaring die ik aan de jongere generatie wil doorgeven.”

“Wat de dansers van Introdans van mij kunnen leren? Het is altijd een proces van delen. Om met mij te kunnen werken, moeten ze mijn lichaam begrijpen. En ik, om met hen te kunnen werken, hun way of life.”

Eva Eikhout en Thapelo Kotlolo in Pro Forma-2 BODY MOVES  [foto Herman Verwey]

Eva 

“Wat dansen voor me betekent? Heel veel. Dansen is grenzen verleggen, grenzen waarvan ik op voorhand niet wist of ze konden worden verlegd. Dansen is ook verhalen vertellen zonder woorden. Als presentator en spreker gebruik ik voortdurend mijn mond, maar bij dansen juist niet.”

“Ik dans omdat ik dat erg leuk vind. Ik haal er heel veel uit. Ik word er fysiek sterker en gelukkiger van. Ik verbaas mezelf soms over mijn eigen kunnen. Bij Introdans word ik uit mijn comfortzone gehaald. Iets wat niet vanzelfsprekend is in een wereld waarin men het al heel knap vindt dat ik mijn eigen koffiekopje optillen kan. Als mensen je voor dat soort dingen al complimenteren, word je niet erg uitgedaagd. Adriaan becomplimenteert mij nooit op alledaagse dingen. Nee, die zegt doodleuk: jij gaat nu die pirouette oefenen, ik ga koffie halen en als ik terugkom, ken je hem.”

“Dat ik bij Introdans ben beland, was eigenlijk een corona-cadeautje. Om tijdens de sluiting van de theaters contact met het publiek te houden, zijn ze vanuit hun dansstudio’s livestreams gaan organiseren. En daar hadden ze een presentator voor nodig. Zo kwam ik in beeld. Adriaan en ik voelden gelijk een enorme klik, echt per direct. En zo is het balletje gaan rollen. Op een gegeven moment vroeg hij of ik niet een keer mee wilde dansen. Ik wist niet hoe serieus ik zijn vraag moest nemen. Maar toen mijn halve agenda ineens vol repetities stond, dacht ik: oké, let’s do this!”

“Na corona – het zal 2020 zijn geweest danste ik mee in de voorstelling Pro Forma. Dat was echt waanzinnig, toen is mijn liefde voor de dans ontstaan. Het volgend seizoen mocht ik opnieuw meedoen en vroeg Adriaan me mee naar festivals in Durban en Johannes burg. Had je me tien jaar geleden verteld dat ik als danseres naar Zuid-Afrika zou gaan, ik had het nooit geloofd, echt niet! Tijdens het festival BODY MOVES heb ik met Thapelo Kotlolo gedanst en terug in Nederland nog een keer. Het is erg cool om die verbinding over de hele wereld te leggen en bijzondere mensen te ontmoeten.”

“Joseph heb ik er ook zien optreden, maar we hebben nog nooit samen gedanst. I love that guy. In zekere zin lijkt hij op mij. Omdat hij doet wat hij leuk vindt als mens. Hij is gewoon heel erg JOSEPH. Ik vind het zelf altijd belangrijk om gewoon EVA te zijn en niet dat meisje zonder armen en benen. Daarom heet mijn boek ook zo. Ik vind het echt te gek dat Joseph hierheen komt. Superleuk ook om weer met iemand nieuw te dansen.”

“Iungo heet onze voorstelling. Dat is het Latijnse woord voor ‘ik verbind’. Verbinden hoort best wel bij me. Ik ben een extraverte persoon, ik ben graag onder de mensen en vind het waanzinnig om nieuwe mensen te leren kennen. Dus absoluut, verbinding is iets wat ik van nature heel erg heb. Je kunt verbinden door gewoon met iemand te kletsen, zoals wij nu, maar je kunt ook verbinden door met elkaars lichamen te dansen. Dat kan heel spannend zijn in het begin. Maar ook erg leuk, weet ik nu. Met de dansers van Introdans heb ik een bijzondere band. Ze zijn reuze enthousiast. O mijn God, wat leuk, je komt weer dansen, zeggen ze. Of het nou een Introdanser is of niet, je moet natuurlijk altijd wel even wennen aan elkaars lichaam. Iedereen kan dansen, iedereen heeft een eigen lichaam, wat op zijn eigen manier beweegt.“

“Het doet voor mij soms aan alsof ik met een Ferrari dans. Daar wil ik dan niet voor onderdoen. Bij Introdans voelde ik me al snel een volwaardig danser. Het is een leuke mix. Je merkt dat de ene danser wat voorzichtiger is en de ander wat sneller met me gooit, maar het is allemaal goed. Of ik een dansopleiding had willen doen als ik daar vroeger de mogelijkheid voor had gehad? Leuk dat Adriaan dat vraagt. Een terechte vraag. Ik denk dat de kans behoorlijk groot was geweest.”

“Toen ik jong was zat ik op zwemmen, daar was ik best fanatiek in. Maar wedstrijdzwemmen was niets voor mij. Ik voelde me erg naakt, kwetsbaar in het water. Je wordt op je kunnen gekwalificeerd, dat wil zeggen dat je tegenstanders gelijkwaardig zouden moeten zijn, maar zo voelde het nooit helemaal. Bovendien kwam ik er simpelweg achter dat ik helemaal niet competitief ben. Ik wil niet winnen. Ik ben veel meer een team player. Ik wil het samen doen, dat vind ik veel belangrijker. Als ik terugkijk, denk ik dat dansen 100.000 procent een betere match was geweest. Dansen gaat juist om samenwerken, je hebt elkaar nodig op die dansvloer.”