28 oktober 2024
door: Marco Bouman

De grandeur van het theater is momenteel ver te zoeken in de schouwburg. Directeur Hans Verbugt van Musis & Stadsheater Arnhem moet even slikken. Alle stoelen in de grote zaal zijn weg, net als de muurbetimmering en de balustrades. ,,Maar ik weet wat we ervoor terug krijgen.” 

Het Arnhemse theater is nu iets meer dan een jaar geleden gesloten voor het publiek voor een vernieuwingsoperatie die eind 2027 klaar moet zijn. Ondertussen is het gebouw aan de Velperbinnensingel leeggehaald en ontmanteld. Van binnen is al veel gesloopt en aan de buitenkant is een deel van de naoorlogse luifel al weg. 

Begin 2025 moet al dat breekwerk klaar zijn. In grote lijnen: alles wat in de loop van decennia is aangebouwd aan de oorspronkelijke schouwburg uit 1938 gaat de komende maanden tegen de grond. De plattegronden in de bouwkeet van sloopbedrijf Dusseldorp tonen dat in één oogopslag: zwart blijft, rood verdwijnt. En veel is rood. Heel veel. 

Toch vertellen die overzichten maar een half verhaal. Want heel veel ‘rood’ wordt hergebruikt. Slopen is ook oogsten. En dan gaat het niet alleen om voor de hand liggende monumentale deuren, kroonluchters en gedecoreerde ramen die straks terug zullen komen in het nieuwe Stadstheater, een ontwerp van Civic Architecture, Braaksma & Roos architectenbureau en Arup, dat ruim 70 miljoen euro kost. 

De nieuwe schouwburg wordt ‘een zachte variant van het huidige gebouw’. De dominante kleuren worden goud, blauw, roze en ivoor. Stadstheater Arnhem krijgt een groot raam als ‘stadsbalkon’. ,,Nu kun je het lezen als een gebouw waar je alleen naar binnen kunt kijken. We willen de mensen naar binnen halen”, zegt gemeentelijk projectleider Guus de Rijk. En in dat nieuwe complex keert straks het nodig terug van de oudbouw. 

Dat past helemaal in het principe van circulair bouwen, waarop Arnhem sterk inzet. Dus hebben medewerkers van Dusseldorp Infra, Sloop- en Milieutechniek, om maar een voorbeeld te noemen, latje voor latje het plafond van de Grote Foyer weggehaald, vertelt projectleider Akim Weenink. Gewoon met een multitool. ,,Helaas bleken de latten vastgekit.” De latjes komen later terug in de bekleding van het nieuwe stadtheater. 

Hergebruik kan ook tijdelijk zijn. Zo wordt sloophout soms bouwhout. Balken die zijn vrijgekomen bij het ‘oogsten’ van de toneelvloeren, worden bijvoorbeeld gebruikt om tijdelijk ruimtes mee af te sluiten waar momenteel asbestonderzoek wordt gedaan. ,,Hoeven we dus geen nieuw hout te kopen”, legt Weenink uit. Betonpuin zal worden verwerkt in nieuw beton. 

Ondertussen doet een vijftiental culturele instellingen als Willemeen, Theater aan de Rijn, Theater Oostpool en Introdans, maar ook Theater Junushoff in Wageningen, al hun voordeel met de vernieuwing van de Arnhemse schouwburg. Zij gebruiken nu theatertechniek die in Arnhem overbodig is geworden of straks wordt vervangen door moderne apparatuur. 

Maar er blijft dus het nodige bij het oude aan de Velperbinnensingel. Zo keren de kenmerkende blauwe stoelen in de grote zaal waarschijnlijk straks terug. De fabrikant onderzoekt nu hoe de oude stoelen kunnen worden hergebruikt. ,,Dat is wel een uitdaging”, legt De Rijk uit. ,,Want de grote zaal wordt niet groter en we willen straks mensen wel meer zitcomfort geven.” 

De voor Arnhem karakteristieke baignoires, goedkope, maar naar de maatstaven van nu te krappe zitplaatsen op de badkuipachtige tweede balkons, moeten om die reden verdwijnen. Heel jammer, vindt directeur Verbugt. Maar hij wil in de grote theaterzaal geen stoelen inleveren. ,,We hoeven niet méér zitplaatsen, maar we hebben er echt rond de 700 á 720 nodig voor een goede programmering. En we krijgen er een prachtige begane grond voor terug.” 

Lees hier het volledige artikel

Bekijk hier het renovatieplan Stadstheater Arnhem bij ontwerpteam Braaksma & Roos