19 september 2024

door: Sandra van Maanen

De toekomst voor de in Oeganda geboren Joseph Tebandeke leek vast te liggen. Zijn lichaam functioneerde anders als gevolg van polio. Nu danst hij de sterren van de hemel. “Kunst is je lichaam begrijpen, je imperfectie omarmen en geluk in jezelf vinden”, zegt hij. 

Vanaf morgen schittert Joseph met Eva Eikhout (presentatrice en auteur van Dit is geen boek van een meisje zonder armen en benen, red.) en een aantal dansers van het tableau van Introdans in HEROES. Op 9 oktober zijn ze te zien in het Wilminktheater in Enschede. Helden. Om hen draait het. Maar wie zijn ze? Het is een vraag die Roel Voorintholt, artistiek directeur van Introdans, niet losliet. Hij koos zijn helden: dansers en choreografen die hun hele leven ten dienste van de danskunst stellen. Het resultaat is een vierluik, een programma waarin Regina van Berkel (Daily Hero) zit, maar ook Inbal Pinto (Boulevard of Broken Dreams) en het duo Paul Lightfoot en Sol León (SH-BOOM!). En tenslotte Adriaan Luteijn, die met Iungo, de Ontmoeting van 2024, zijn bijdrage levert. 

Al 20 jaar 

Luteijn maakt voor Introdans al 20 jaar programma’s rond inclusie. De Ontmoeting en de HubClub zijn daarvan voorbeelden. Onlangs was het Rara Avis, een choreografie waarin de flamboyante groep dragqueens rond Ma’MaQueen samen met Intro dansers schitterden. Het publiek vond het geweldig. Experimenten met een inclusieve casting zijn waardevol, vindt Luteijn, omdat ze het idee van perfectie van een lichaam of geest bevragen. “En met die producties trekken we een steeds breder publiek. Natuurlijk, het blijft spannend. Maar Roel is dapper, hij vindt Introdans klaar voor the next step. Dus nu zetten we door ook!” Luteijn en Joseph Kikulwe Tebandeke ontmoetten elkaar twee jaar geleden op het inclusieve dansfestival BODY MOVES in Johannesburg waar Introdans optrad. Vorig jaar zagen ze elkaar opnieuw, in Durban waar Introdans een mini-versie van de HubClub liet zien tijdens het festival JOMBAL Luteijn is onder de indruk van Joseph, die zich in korte tijd ontwikkelde tot choreograaf en danser met een eigen danstaal, maar ook als inspirator.

”Toen ik hoorde dat hij door Europa toert heb ik hem voor Iungo gevraagd. Hij kende Eva, de klik was er meteen omdat ze beiden met een andere lichaamsrealiteit dansen. Ze zijn zelfstandig, heel sterk vooral.”

Voor Joseph is samenwerken met Eva een cadeau. “Ik zag haar dansen in Johannesburg. Haar performance en de manier waarop ze ruimte creëert vind ik zo inspirerend! Eva is positief, altijd blij. Ze durft te laten zien wie ze is en wat haar behoefte is. Eva weet dat mensen naar haar kijken, dat er altijd die blikken zijn. Maar dat accepteert ze volledig. Ik heb nu al veel van haar geleerd.”

Rolmodel zijn 

Zelf ontworstelde hij zich aan zijn lot door fanatiek te gaan sporten. Hij schopte het tot succesvol Paralympiër die gouden medailles voor Oeganda won. “Als atleet ontdekte ik dat ik een rolmodel kon zijn. Ik begon een community waarin jongeren met een beperking kunnen uitzoeken waar hun talenten liggen en hoe ze zich kunnen uiten. In sport, dans of wat dan ook. Iedereen kan bewegen, ‘anders zijn’ staat dat niet in de weg. Ik ben blij met dit leven, een uitkomst die niet vanzelfsprekend was vanwege mijn afkomst. Ik leef in twee verschillende werelden en die van inclusie en acceptatie is er bijgekomen. Diep van binnen wist ik het; er moeten ook voor mij kansen zijn. Wat ik niet besefte was dat het in dans zou zijn. Dat ik anderen nu inspireer en laat zien dat je met volharding grenzen kunt verleggen, voelt geweldig.” 

‘Bodies and minds’ 

Dat publiek een nieuwe kijk op andere lichaamsrealiteit krijgt is winst, maar wat leert Introdans van Eva en Joseph? “Onze balletmeesters zijn de afgelopen twintig jaar meegegroeid”, zegt Adriaan Luteijn. “Ze kennen de ins en outs van diversiteit. Ook onze dansers staan er voor open. Ze leren samenwerken met gast dansers met andere bodies and minds en krijgen veel inspiratie van hen terug.” En Joseph, wat kan hij van een professionele danser leren? “Het is altijd een proces van delen. Om met mij te kunnen werken, moeten ze mijn lichaam begrijpen. En ik, om met hen te kunnen werken, hun way of life.” 

Diep van binnen wist ik het, er moeten ook voor mij kansen zijn – Joseph Tebandeke, danser/choreograaf